FAQ Mensenhandel

In de kern gaat mensenhandel, ook wel uitbuiting genoemd, om het dwingen van mensen tot arbeid, diensten of seksuele diensten zodat een derde daar (grof) geld aan kan verdienen. Mensenhandelaren maken bijvoorbeeld misbruik van de kwetsbare positie waarin slachtoffers verkeren of gebruiken psychisch of fysiek geweld om slachtoffers uit te buiten. Ook illegale handel in organen en gedwongen criminaliteit vallen onder mensenhandel. Aanvankelijke instemming met het verrichten van de werkzaamheden, betekent niet dat er geen sprake kan zijn van mensenhandel. Bij minderjarigen maakt het zelfs geen verschil of zij ingestemd hebben of niet.

Meer over mensenhandel

Mensenhandel is strafbaar gesteld in artikel 273f Wetboek van Strafrecht: er is sprake van dwang bij: ‘dwingen door geweld of dreigen met geweld’ of ‘een andere feitelijkheid’ bijvoorbeeld schuldbinding of het afnemen van reisdocumenten. Ook is er sprake van dwang als er misbruik wordt gemaakt van machtsoverwicht of misleiding’ waardoor de ander zich beschikbaar stelt of zal stellen tot het verrichten van arbeid.

Mensenhandel komt in Nederland voor in met name de seksindustrie, horeca, land- en tuinbouw, de bouw en op de binnenlandse vaart. Verder zien we steeds meer slachtoffers van criminele uitbuiting, een relatief nieuw fenomeen in ons land. Denk aan het runnen en verhandelen van drugs en het plegen van winkeldiefstallen. 

Slachtoffers zijn grotendeels afkomstig uit het buitenland. Niettemin komt ongeveer een kwart van de geregistreerde slachtoffers uit Nederland. Het overgrote deel van de geregistreerde slachtoffers is vrouw en wordt seksueel uitgebuit. Maar ook mannen en kinderen worden slachtoffer van mensenhandelaren. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht en Tilburg blijkt dat seksuele uitbuiting in Nederland naar schatting de meest voorkomende vorm van mensenhandel is: per jaar zijn er bijna 2.500 slachtoffers. Een groot deel hiervan blijft echter buiten beeld. Eerder onderzoek van de Nationaal Rapporteur liet zien dat Nederlandse minderjarige meisjes een grote groep slachtoffers vormen, het gaat om maar liefst 1.320 meisjes die seksueel worden uitgebuit. Zij komen echter het minst in beeld, slechts 11% komt terug in de meldingen.

Bron: Van Dijk, Cruyff en Van der Heijden

Bron: Nationaal Rapporteur Mensenhandel

Hoeveel kinderen en volwassenen in Nederland exact slachtoffer worden van mensenhandel is niet bekend. Er zijn geen concrete betrouwbare cijfers beschikbaar omdat mensenhandel zich in het verborgene afspelen. Bovendien melden niet alle instanties die te maken krijgen met slachtoffers van mensenhandel dit. Wel bestaan er schattingen over de aard en omvang van mensenhandel. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht en Tilburg blijkt dat er in de periode 2018-2019 circa 5.000 slachtoffers van mensenhandel in Nederland waren, ruim vier keer zo veel als er in die periode bij de officiële instanties bekend waren.

Bron: Van Dijk, Cruyff en Van der Heijden. 

Momenteel wordt er gewerkt aan een herijking van de kabinetsaanpak Samen tegen Mensenhandel. Het herziene actieplan wordt in februari 2024 verwacht.

Nee. Mensenhandel moet onderscheiden worden van mensensmokkel. Bij mensensmokkel wordt illegaal een staatsgrens overschreden en is het een delict tegen de staat. Bij mensenhandel worden mensen voor economisch gewin uitgebuit en is het een delict tegen de persoonlijke vrijheid. De scheidslijn is in de praktijk niet zo makkelijk te maken. Het komt veelvuldig voor dat mensensmokkel wordt gebruikt om mensen Nederland binnen te krijgen om ze hier uit te buiten.

Mensenhandel gaat veelal gepaard met dwang. Dwang kan onder andere bestaan uit dreiging met geweld, ontvoering, bedrog, misleiding, machtsmisbruik of misbruik van een kwetsbare positie. Lees hier meer over de signalen van mensenhandel: (link naar ‘wat kun je zelf doen’). In samenwerking met het Rode Kruis heeft CKM met Future NL een gratis lespakket ontwikkeld voor ‘Mensenhandel (niet) op school. In dit lesprogramma wordt ingegaan op de gevaren van jongeren van seksuele en criminele uitbuiting, leren jongeren veilig online gedrag aan en weten zij om hulp te vragen als zijzelf (of iemand die zij kennen) te maken hebben met mensenhandel. De les is speciaal ontwikkeld voor VMBO3 en HAVO/VWO2 maar toegankelijk voor andere geïnteresseerden om bewustzijn van mensenhandel te vergroten. 

Zelf mensenhandel herkennen