Rapport ‘Op de koop toe’

Over het onderzoek

Voor het onderzoek heeft CKM strafdossiers geanalyseerd waarin sprake was van seks tegen betaling met een minderjarige. Het gaat om dossiers die in de periode 2015 t/m 2019 bij het Openbaar Ministerie (OM) zijn ingestroomd. Onderzoekers hebben gekeken naar de achtergrond en modus operandi van de veroordeelden, de geëiste en opgelegde straffen, evenals de kenmerken van de slachtoffers. De onderzoekers analyseerden ook de ontwikkelingen in de opsporing van klanten.

Uitkomsten

In totaal ging het om 101 veroordeelde klanten en 41 minderjarige slachtoffers. Het is een heterogene groep daders waarbij het veelal grote leeftijdsverschil opvalt: klanten zijn vaak (61%) bijna 20 jaar ouder dan het slachtoffer. De meeste slachtoffers waren meisjes (88%), gemiddeld waren zij 16 jaar. Het jongste slachtoffer was 13 jaar.

De veroordeelde klanten kwamen met name via legale seksadvertentiewebsites in contact met minderjarige slachtoffers. CKM woordvoerder Shamir Ceuleers: “Het is onacceptabel dat deze sites geld verdienen aan minderjarigen en nalaten om actie te ondernemen om hen te beschermen. Daar is de overheid aan zet. Want platformeigenaren weten het, maar zijn niet bereid om zelf actie te ondernemen.”

80% van de minderjarigen bleek te zijn aanboden op legale sites.

De onwil om dit soort sites regels op te leggen is volgens hem kenmerkend voor een breder gebrek aan daadkracht en prioriteit voor de aanpak van klanten van minderjarigen vanuit de Nederlandse overheid. CKM pleit in het onderzoek voor een stevigere aanpak van mensen die seks kopen van minderjarigen. Richting klanten moet er een brede voorlichtings- en ontmoedigingsstrategie komen om te voorkomen dat zij in contact komen met minderjarigen.

Weinig klanten in beeld

Het onderzoek laat zien dat klanten nog altijd niet of nauwelijks in beeld komen van de opsporingsdiensten. In 2015 kondigde het Openbaar Ministerie (OM) aan klanten voortaan verscherpt aan te pakken. Dat jaar kwamen er 112 verdachten bij het OM in beeld. Hoewel er in de jaren daarna weliswaar gemiddeld meer klanten in beeld kwamen dan in de jaren vóór 2015, was het gemiddelde aantal per jaar relatief laag. In de periode 2016-2022 werden jaarlijks gemiddeld slechts 26 verdachte klanten bij het OM ingeschreven, een afname van 77% ten opzichte van 2015. In 2018 kwamen zelfs maar negen verdachten in beeld.

Klant ontspringt nog altijd de dans

Ceuleers: “Het OM heeft in 2015 laten zien dat het serieus werk wilde maken van de opsporing en vervolging van klanten. Om daaraan gevolg te geven is het belangrijk dat het OM daarin voldoende worden ondersteund. Dat is in de afgelopen jaren onvoldoende gebeurd. Het gevolg is dat klanten nog steeds de dans ontspringen.”

'Innocent bystander'

Het onderzoek toont daarnaast dat er binnen de rechtspraak onduidelijkheid bestaat over hoe de rol van de klant moet worden beoordeeld. In 2018 oordeelde het Gerechtshof in de Schiedamse Kelderboxzaak dat het uitgangspunt voor het kopen van seks van een 16- of 17-jarige drie maanden onvoorwaardelijke celstraf zou moeten zijn. In de meeste gevallen (60%) blijkt de rechter echter tot slechts 1 dag cel en een taakstraf te komen, ook in gevallen waarin het slachtoffer 15 jaar of jonger is. Slechts in 16% van de vonnissen kwam de rechter tot een onvoorwaardelijke celstraf van ten minste 100 dagen.

Er wordt te weinig verantwoordelijk-heid bij de klant neergelegd

“Het is verontrustend dat rechters klanten die seks kopen van minderjarigen nog altijd lijken te beschouwen als 'innocent bystanders' en weinig verantwoordelijkheid bij de klant neerleggen. Zelfs bij slachtoffers van slechts 14 jaar oud komen rechters tot 2 dagen cel. Dit is pijnlijk bewijs dat onvoldoende ernst wordt toegekend aan de verwoestende impact op het leven van de jonge slachtoffers”, aldus Ceuleers.

Kabinet schiet te kort in aanpak klanten

Op 18 oktober publiceerde demissionair staatssecretaris Van der Burg het tweede actieplan Samen tegen Mensenhandel. Ondanks toezeggingen hierover vanuit het kabinet en brede Kamermoties die de regering hiertoe oproepen, opnieuw geen aandacht voor klanten. Ceuleers: ‘Deze keuze symboliseert een dieperliggend en structureel probleem. Er is vanuit de Nederlandse overheid een systematisch gebrek aan aandacht voor en prioritering van klanten die seks kopen van minderjarigen. We doen daarom een dringend appel op de staatssecretaris om eindelijk werk te maken van een serieuze aanpak van klanten.”

Nog steeds geen aandacht voor 'klanten' in actieplan van de overheid

Podcast

Wil je meer weten over klanten die seks kopen van minderjarigen? Luister naar onze podcast.

Vervolgonderzoek

CKM voert momenteel nog meer onderzoek uit naar de vraagzijde van uitbuiting van minderjarigen. In 2024 verschijnt een rapport over de aanpak hiervan.

Hulp nodig?

Moet jij seks hebben met anderen en heb je behoefte om erover te praten? Je kunt anoniem chatten met hulpverleners van Fier. Zij kunnen je ook helpen als jij dat wil. Ga naar chatmetfier.nl.

Download rapport