Rapport dader of slachtoffer

Helft van de scholen maakt zich zorgen

Uit het verkennende onderzoek 'Dader of slachtoffer?' ontstaat een zorgelijk beeld inzake criminele uitbuiting onder Nederlandse jongeren. Ongeveer de helft van de middelbare scholen en MBO’s geeft aan zich zorgen te maken over criminele uitbuiting op hun school. Deze zorgen nemen de laatste jaren ook toe. Daarnaast hebben scholen het idee dat slachtoffers ook jonger worden. Het gaat hierbij met name om leerlingen die aangezet en/of gedwongen worden tot het handelen in drugs en in mindere mate om diefstal, (gewapende) overvallen en oplichting.

Registraties laten nauwelijks slachtoffers zien

Als we de bevindingen afzetten tegen het aantal geregistreerde slachtoffers van criminele uitbuiting en het aantal opsporingen, zien we een duidelijk verschil. Enerzijds maken scholen zich op grote schaal zorgen, zorgen die zij kunnen onderbouwen met voorbeelden. Anderzijds ontstaat uit de officiële cijfers het beeld dat criminele uitbuiting nauwelijks een probleem vormt in Nederland. Het gebrek aan zicht staat een effectieve aanpak in de weg.

Onderdeel maken van de aanpak van ondermijning

Om een vuist te maken tegen criminele uitbuiting is het volgens de onderzoekers bovenal van belang om niet langer verkokerd te blijven werken, dus vanuit mensenhandel of ondermijning, maar om het tegengaan van criminele uitbuiting expliciet als pijler mee te nemen in de aanpak ondermijning. Deze omslag in denken is al ingezet in het Verenigd Koninkrijk. Dit heeft er onder meer toe geleid dat het thema hoog op de politieke agenda staat en steeds meer slachtoffers van criminele uitbuiting worden gesignaleerd en beschermd.

Geen daders, maar slachtoffers

Deze omslag laat zich met name gelden voor de aanpak van drugshandel en criminele netwerken/jeugdbendes. Deze criminelen richten zich op het uitbuiten van kwetsbare jongeren om snel veel geld te verdienen. Deze kwetsbare jongeren zijn in deze gevallen geen daders, maar slachtoffers. Slachtoffers van criminele uitbuiting. Slachtoffers die in plaats van (alleen) repressie, bescherming nodig hebben. Bescherming tegen de uitbuiters, bescherming als ontsnappingsmogelijkheid uit de
criminele netwerken en bescherming om af te stappen van de criminele ladder die ze (noodgedwongen) aan het beklimmen zijn. Niet alleen hebben slachtoffers recht op zo'n aanpak, deze is naar verwachting ook effectiever.

Lees meer:

Het onderzoek 'Dader of slachtoffer?' uit 2020 was het begin van een hele reeks onderzoeken van CKM naar criminele uitbuiting in Nederland. Lees al onze artikelen en onderzoeken over criminele uitbuiting in het dossier.

CKM-rapportcrimineleuitbuiting