Pilot aangiftebereidheid voor slachtoffers mensenhandel

CKM-woordvoerder Shamir Ceuleers: “We hebben onze interventies in 36 zaken getoetst. De eerste resultaten zijn veelbelovend en laten zien dat we een positieve bijdrage kunnen leveren om het strafproces minder belastend te maken. Tegelijkertijd is het strafproces zeer complex en is voor concrete aanbevelingen meer tijd nodig.” Het CKM, de politie en het OM hebben een aanvraag gedaan voor de verlenging van de proeftuin aangiftebereidheid en willen dit jaar nog starten met het vervolg.

Veiligheid van het slachtoffer voorop

Angst voor vergelding, intimidatie en bedreiging door de uitbuiter weerhoudt veel slachtoffers ervan om met de politie te praten of om mee te werken aan het strafproces. Om slachtoffers beter te begeleiden, is in de politie-eenheid Noord-Holland het afgelopen jaar een nieuwe functie ingezet. Een zogenaamde veiligheidscoördinator stelt de veiligheid en het veiligheidsgevoel van slachtoffers voor, tijdens en na het strafproces centraal, bijvoorbeeld door agenten te laten surveilleren rondom het huis van het slachtoffer of door een slachtoffer bij te staan tijdens de rechtszaak.

Paul van Musscher, politiechef Den Haag: “De opsporing van mensenhandel heeft hoge prioriteit en aangifte is voor de politie belangrijk. Als slachtoffers zich niet bij ons durven te melden, blijven de mensenhandelaren op vrije voeten. Dat is onacceptabel. Door de veiligheid en het veiligheidsgevoel van slachtoffers voorop te zetten, hopen we de drempel te verkleinen om uiteindelijk met ons in gesprek te gaan en aangifte te doen.” In enkele gevallen leidde de directe betrokkenheid van de veiligheidscoördinator er al toe dat slachtoffers zich gesteund en veiliger voelden, met de politie wilden praten of aangifte wilden doen.

Deelname aan het strafrechtelijke proces minder belastend

Ook het strafproces zelf ontmoedigt slachtoffers om mee te werken. Zij moeten soms meerdere keren hun verhaal doen en kunnen bij de rechter-commissaris pijnlijke vragen krijgen van de verdediging. Daarnaast kampen veel slachtoffers met trauma’s. Deze combinatie kan opnieuw leiden tot een gevoel van slachtofferschap (ook wel secundaire victimisatie genoemd). Shamir Ceuleers, woordvoerder CKM: “Daarom hebben we in de proeftuin rekening gehouden met deze trauma’s. Zo hebben we gewerkt met rechters-commissarissen die ervaring hebben met het horen van mensenhandelslachtoffers, en in verschillende politieregio’s met een recherchepsycholoog die adviseerde over het horen van slachtoffers.” Mensenhandelrechercheurs geven aan dat slachtoffers zich hierdoor vrijer voelen om uitgebreid te verklaren. Dat is positief voor het slachtoffer en het strafproces. In de verlenging willen CKM, politie en OM in meer zaken het effect hiervan toetsen. Ook willen zij verder onderzoeken hoe de duur van het strafrechtelijke proces korter kan worden.

Verlenging: meer tijd, groter geografisch bereik

De politie verleende CKM opdracht voor de proeftuin Aangiftebereidheid, die van 2021 tot 2022 liep. De operationele looptijd van een jaar bleek onvoldoende om alle interventies uitgebreid te testen. Omdat de eerste resultaten hoopgevend zijn, heeft CKM samen met politie en het OM een aanvraag voor verlenging gedaan bij het programma Samen tegen Mensenhandel. We zijn verheugd dat het belang van de pilot wordt erkend, en dat het voornemen is uitgesproken om de verlenging nog dit jaar mogelijk te maken. In de verlenging willen we het bereik vergroten: de interventies worden binnen de politie landelijk uitgerold en meerdere regio’s van het OM zullen deelnemen.

Lees ook: 'Slachtoffers seksuele uitbuiting voelen zich gehoord door betere begeleiding' Trouw, 15 mei 2023. En lees het interview met projectleider en onderzoeker Emma Simons over aangiftebereidheid.

Download rapport